Studieteam 'Kunst in Schuytgraaf' :   LaSalle   /   Lucas Verweij   /   HW Werther
GGN-gen generator
Geheugen / Geluk / Natuur
voorwoord uitgangspunten vinex-identiteit kunst, openbare ruimte utilitaire voorz. communicatie supervisor opdrachten

Uiteenzetting van uitgangspunten

Om een visie te kunnen ontwikkelen over kunst in een nieuwbouwwijk als Schuytgraaf hebben wij de probleemstelling opgedeeld in de onderdelen: Vinex, openbare ruimte, dragers, planning en beheer, auteurs, doelgroep. Een aantal van deze begrippen is inhoudelijk/contextueel, een aantal strategisch/methodisch en een aantal formeel, hoewel deze kwalificaties niet strikt gescheiden zijn en elkaar overlappen. De inhoudelijk/contextuele thema’s gaan in op het karakter van de plek en de transformatie van de openbare ruimte. De strategisch/methodische thema’s gaan in op onze methode van werken en het aanstaande kunstbeheer. De formele thema’s gaan in op de te gebruiken auteurs en media. Sommige begrippen in de tekst worden uitgewerkt in een aparte paragraaf.

Vinex, identiteit en Vinex-identiteit
De kunst zal een ‘plek’ krijgen in een Vinex-locatie met aan de ene kant een reeds bestaande geschiedenis (die gedeeltelijk zichtbaar zal blijven in de vorm van bestaande landschappelijke elementen en archeologische vindplaatsen) en aan de andere kant een Vinex-identiteit met een nog blanco geheugen. Deze geschiedenis en het toekomstige geheugen van Schuytgraaf kunnen belangrijke werkterreinen zijn voor de kunst (b.v. omgekeerde archeologie; richting geven aan toekomstige archeologie; kunst als herinneringengenerator). De Vinex-identiteit, waar Schuytgraaf volgens ons niet aan kan en ook niet hoeft te ontsnappen, is een prachtig resultaat van de Nederlandse compromiscultuur, van democratie, consensus en harmonie. Kernbegrip van deze identiteit is conflictvermijding. Deze (non)identiteit kan een uitdagend uitgangspunt zijn voor de kunst.

Openbare ruimte, plaats en tijd
Door het ontstaan van de digitale (openbare) ruimte en de digitale media is de openbare ruimte van karakter veranderd. Begrippen als plaats en verplaatsing, ruimte en reizen, openbaar en privé, hebben een andere betekenis gekregen. Een medium als internet heeft naast zijn informatieve waarde ook een communicatieve waarde gekregen en zelfs een verblijfswaarde. Naast het reële marktplein van Schuytgraaf kan er nu ook een virtueel marktplein van Schuytgraaf ontstaan dat in directe verbinding staat met het virtuele marktplein van b.v. Leidsche Rijn, New York of Deep Space Nine. Door de digitale media (en in een eerder stadium al door de telemedia) is de openbare ruimte democratischer en individueler geworden en verschuift het belang van het begrip ‘plaats’ steeds meer richting het begrip ‘tijd’. Plaats verandert in verplaatsing, beweging en snelheid (functie van plaats en tijd), woorden die op dit moment beter bruikbaar zijn bij het denken over kunst.

Dragers
Kunst heeft een drager nodig om ervaarbaar en verspreid te kunnen worden. Klassieke dragers van kunst in de openbare ruimte zijn b.v. de sculptuur op de sokkel of de monumentale muurdecoratie. Deze kunnen autonoom werken, d.w.z. zich niets aantrekken van de ruimtelijke context, of daarentegen toegepast zijn, d.w.z. zich voegen naar de ruimtelijke context. Maar in beide gevallen zijn ze duidelijk te herkennen als kunst en gekoppeld aan een vaste, statische plaats. In plaats van het opnieuw inzetten van deze enigszins versleten, traditionele dragers, zou het interessant kunnen zijn om de kunst in Schuytgraaf te koppelen aan utilitaire voorzieningen (reeds bestaande, reeds geplande of nieuw te ontwikkelen). Er zijn 3 soorten utilitaire voorzieningen te onderscheiden: ruimte (zowel reëel als virtueel: b.v. parkeerruimte, pleinen, sportvelden, internet sites); dingen (b.v. straatmeubilair, asfalt, groenvoorziening, trams); diensten (b.v. vuilophaaldienst, onderwijs, politie, transportdiensten).

Planning en beheer
De vraag "wanneer begint de kunst" lokt meteen de volgende vraag uit: "En wanneer houdt zij op te bestaan?" Deze tweede vraag is voor kunst nogal ongebruikelijk, omdat tot voor kort het kunstwerk alleen een ontstaansdatum had en vervolgens oneindig werd geconserveerd voor het nageslacht. Op het moment dat we bij kunst niet meer denken aan een autonoom ding op een vaste plek voor onbepaalde tijd, maar in plaats daarvan aan b.v. dynamische processen, dan ontstaat er een accentverschuiving van de begrippen tijdstip en oneindigheid naar tempo, duur en frequentie. Uit het oogpunt van flexibiliteit en duurzaamheid hoeft het kunstwerk niet op te houden te bestaan door haar te vernietigen, maar men kan haar updaten, recyclen of transformeren.

Auteurs
Kunst in Schuytgraaf hoeft niet exclusief door beeldende kunstenaars gemaakt te worden. Naast beeldende kunstenaars kunnen ook b.v. ontwerpers, ingenieurs, uitvinders of amateurs ingeschakeld worden, mits hun werk zich kan hechten aan de kunst. Ook zouden samenwerkingsverbanden tussen mensen uit verschillende disciplines ingezet kunnen worden. Daarnaast kan er gewerkt worden met verschillende vormen van participatie en verschillende participatiedichtheden. Het onderscheid tussen ‘door wie’ en ‘voor wie’ zou daardoor diffuus kunnen worden.

Doelgroep
Kunst in Schuytgraaf moet in eerste instantie bestemd zijn voor bewoners en gebruikers. De doelgroep zal de kunst dus vaker onder ‘ogen’ komen. De kunst moet hierop anticiperen. De werken moeten in staat zijn zich in de tijd te ontwikkelen. Een deel van die doelstelling proberen wij te bewerkstelligen door uitdrukkelijk beheer- en planningsuitspraken te doen. De keuze voor deze doelgroep impliceert dat de kunst slechts als nevenfunctie heeft het landelijke (kunst)debat te voeden.