De Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra bepaalde dat er in Nederland 800.000 woningen bijgebouwd moesten worden. Daarbij legde de overheid de te bouwen woningdichtheid min of meer vast op 32 woningen per hectare. Er zijn veel Vinex-locaties, Schuytgraaf staat bepaald niet alleen. We kennen Ypenburg, Borneo-Sporenburg, Vijfhoek, Siboka-terrein en 80 andere. De grootste Vinex, de Leidsche Rijn, is ook de meest bekende en zal een wijk gaan worden ter grootte van de stad Leeuwarden.

Een Vinex-wijk wordt een buitenwijk. Welke identiteit hebben bewoners van een buitenwijk, waaraan refereren zij? Volgens Nio & Reijndorp, die een studie over dit fenomeen publiceerden blijkt dat een derde van de buitenwijkbewoners zich verwant voelt met de stad, waaraan de wijk verbonden is. Een derde voelt zich verwant met een nabij gelegen dorp, waar zij vroeger woonden en een derde identificeert zich met de buitenwijk zelf. De argumenten die buitenwijkbewoners geven voor hun keuze om in een buitenwijk te wonen zijn vaak zeer praktisch. De kinderen kunnen veilig naar buiten, de auto kan beter geparkeerd worden en de huizen zijn goedkoop, groot en confortabel. Buitenwijken en daarmee ook de Vinex-woning zijn de bereikbare droom, de droom die in ieders vermogen ligt. Waarschijnlijk zou het merendeel van de bewoners liever groter, landelijker, of juist stedelijker en hoger willen wonen maar Vinex biedt het compromis van al die variabelen. Een compromis dat kennelijk aanslaat en leefbaar is. Als je het venijniger zou willen formuleren is Vinex vaak tweede keus. Bewoners accepteren de onmogelijkheid om een vrijstaand huis met een erf te krijgen. Andere bewoners accepteren dat ze niet meer hypotheek kunnen krijgen, en weer anderen dat hun partner andere wooneisen heeft dan zijzelf of dat een stedelijk appartement niet voorhanden is.

Bewoners koppelen de Vinex-woonkwaliteit niet aan identiteit. Iedereen noemt desgevraagd de rustige omgeving, de veiligheid, de parkeermogelijkheden, de bereikbaarheid en de ruime tuin als kwaliteit van hun eigen woonomgeving, maar in termen van identiteit wordt Vinex mager gevonden. Identiteit wordt gezien als iets al bestaands, iets ouds, wat de Vinex-wijk ‘binnen gebracht’ moet worden. Dat is een misvatting. Identiteit kan alleen maar ontstaan op basis van lokale kwaliteiten, en dat is voor Vinex het comfort, de goede organisatie en al die andere triviale kwaliteiten die bewoners zelf opsommen. De Vinex-identiteitscrisis openbaart zich o.a. in de naamgeving. Popbandjes heten naar puurheid en energieke gebeurtenissen (Fine Young Cannibals, Garbage, Raggende Mannen). Auto’s schreeuwen je hun aanstaande identiteit toe (AM-Aura, Blazer, M5-Beamer, Country Wagon). Vinex-wijken heten naar hoe het land vroeger heette, of naar een oud landschappelijk element dat aanwezig was vóór de nieuwbouw. Vinex-wijken heten dus niet naar hoe het zal gaan worden maar naar hoe het was. Zelfs als er een prijsvraag is naar een nieuwe naam, zoals bij Schuytgraaf het geval was, wint de naam van het oude land. Is de transformatie niet groot genoeg om tot een andere naam over te gaan of wil men de aanstaande bewoners niet afschrikken met te veel vernieuwing? Zou de toekomstige bewoner niet willen weten dat hij een fonkelnieuw landschap betreedt, een onbeschreven blad dat nog opgeladen zal moeten gaan worden met betekenis? Zouden ze liever het idee hebben dat het slechts een doorontwikkeling van het bestaande gebied is?

De kwaliteit van de Vinex-wijk is haar probleemloze functioneren, zij is het poldermodel van de ruimtelijke ordening, de welvaart die erachter schuilgaat, variërend van het perfecte rioolsysteem, de vlakke asfaltwegen tot de probleemloze vuilnisophaaldienst. De goed geïsoleerde woningen, de brede stoepen en de goede staat van de woningen, daarin schuilt de kwaliteit en dus ook de identiteit van de Vinex, dus ook van Schuytgraaf. Alle bewoners hebben gelijk. De door hun genoemde kwaliteiten van de buitenwijk zijn onderscheidend, laat dat dan ook de identiteit zijn.

Laat het idee los, dat identiteit iets is dat je van buiten importeert, en in de wijk zet. Identiteit groeit op lokale kwaliteit, net als de identiteit van de toenmalige Jordaan, Wassenaar en de Wallen gebaseerd was en is op de lokale, zich onderscheidende kwaliteiten. Kunst in een Vinex-wijk zou de aloude kunstopgave moeten omkeren. In plaats van dat de kunstwerken je wegnemen van ‘hier’ naar ‘daar’, zou Vinex-kunst je van ‘daar’ naar ‘hier’ moeten brengen, waarbij ‘hier’ de alledaagse werkelijkheid is en ‘daar’ de metafysica en de ontsnapping. De identiteit en verbondenheid van Vinex-bewoners zou van ‘daar’ naar ‘hier’ moeten komen.

Wij willen met de GGN-gen generator de nieuwe identiteit dan ook nadrukkelijk onder ogen zien. Een kunsttoepassing kan ons de kwaliteiten van een hedendaagse woonomgeving doen inzien. Als kunst opgaat in het aanwezige kan zij de kwaliteiten ervan aantonen. De kunst moet gaan zorgen dat de feitelijke kwaliteiten van de wijk de bron gaan vormen voor haar identiteit. Identiteit moet niet door kunst geïmporteerd worden maar door kunst geopenbaard worden. Dat is het doel van de GGN-gen generator.